เรียนรู้การเป็นยอดนักสื่อสาร จากอภัยราชกุมารสูตร

อภัยราชกุมารสูตร เป็นพระสูตรที่กล่าวถึงการกล่าววาจาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งพวกเราสามารถนำมาใช้เป็นแบบอย่างได้ดีทีเดียว

นิครนถ์นาฏบุตรสอนคำถาม

ครั้งหนึ่ง “นิครนถ์นาฏบุตร” ผู้ซึ่งเป็นนักบวชนอกศาสนาพุทธ ได้คิดคำถามขึ้นมา 1 ข้อ เพื่อถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยคาดหวังว่าคำถามนี้จะทำให้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตอบไม่ได้ และ จะทรงกลืนไม่เข้าคายไม่ออก และเมื่อนั้น คนทั้งหลายก็จะเลิกนับถือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

เมื่อนั้น นิครนถ์นาฎบุตร ได้ไปกราบทูล อภัยราชกุมาร ผู้เป็นศิษย์ ถึงคำถามนี้ และได้ให้ อภัยราชกุมาร นำคำถามนี้ไปถามแก่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าคำถามนี้คือ

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระตถาคตจะพึงตรัสพระวาจาอันไม่เป็นที่ชอบใจของคนอื่นบ้างหรือหนอ

นิครนถ์นาฏบุตรได้อธิบาย คำถามนี้ไว้ว่า

ถ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตอบว่า พึงกล่าววาจาอันไม่เป็นที่รัก/ที่ชอบใจของคนอื่น ก็ให้พระกุมารตอบกลับไปว่า แล้วเช่นนั้นพระองค์จะต่างอะไรจากคนธรรมดา เพราะคนธรรมดาต่างก็กล่าว วาจาอันไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจของคนอื่น

ถ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตอบว่า ไม่พึงกล่าววาจาอันไม่เป็นที่รัก/ที่ชอบใจของคนอื่น ก็ให้พระกุมารตอบกลับไปว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าโกหก พระองค์เคยทรงพยากรณ์พระเทวทัตว่า เทวทัตจะไปเกิดในอบาย ไปเกิดในนรกอเวจี ซึ่งวาจานั้นได้ทำให้พระเทวทัตเสียใจ

เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเจอคำถามสองเงื่อนนี้เข้าไปแล้ว ก็จะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก และ อภัยราชกุมารก็จะเป็นฝ่ายมีชัยเหนือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และ ชื่อเสียงของพระองค์จะระบือไปไกล

อภัยราชกุมารทูลถามคำถามกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

อภัยราชกุมารได้เดินทางไปหาพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และ ทูลถามคำถามนั้นกับพระองค์ ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสตอบว่า

ดูกรราชกุมาร ในปัญหาข้อนี้ จะวิสัชนาโดยส่วนเดียวมิได้

เมื่อได้ยินคำตอบเพียงเท่านี้ อภัยราชกุมารก็อุทานขึ้นว่า “คำถามของพวกนิครนถ์ได้ฉิบหายแล้ว”

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านได้ถามกลับว่า “เหตุใดพระกุมารถึงอุทานเช่นนั้น” ซึ่งพระกุมารก็ได้อธิบายที่มาของคำถามนี้ทั้่งหมดแก่พระพุทธองค์ว่า นิครนถ์นาฏบุตรได้สอนคำถามนี้ พร้อมทั้งจุดมุ่งหมายของคำถามนี้

วาจาที่ประกอบด้วยประโยชน์

ขณะนั้น อภัยราชกุมารได้อุ้มเด็กอ่อนนอนไว้บนไว้ตัก พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสกับอภัยราชกุมารไว้ว่า

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า: ถ้ากุมารน้อยนี้เผลอเอาไม้เอากรวดมาใส่ในปาก พระองค์จะทำอย่างไร

อภัยราชกุมาร: กระหม่อมจะนำออกเสีย ถ้านำไม่ออกก็จะใช้กำลังเอามือควักออกมา แม้ว่าจะต้องทำให้กุมารนี้ต้องเลือดออกก็ตาม ทั้งหมดนี้ก็เพราะหม่อมฉันรักและเอ็นดูพระกุมาร

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า: ตถาคตก็เช่นกัน

วาจาที่ไม่จริง/ไม่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ วาจานั้นไม่เป็นที่รัก/ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น  – ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

วาจาที่จริง/ที่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ วาจานั้นไม่เป็นที่รัก/ไม่เป็นที่ ชอบใจของผู้อื่น – ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

วาจาที่จริง/ที่แท้ ประกอบด้วยประโยชน์ วาจานั้นไม่เป็นที่รัก/ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น – ตถาคตย่อมรู้กาลที่จะพยากรณ์วาจานั้น

วาจาที่ไม่จริง/ไม่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ แต่วาจานั้น เป็นที่รัก/เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น – ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

วาจาที่จริง/ที่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ แต่วาจานั้นเป็นที่รัก/เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น – ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

วาจาที่จริง/ที่แท้ ประกอบด้วยประโยชน์ วาจานั้นเป็นที่รัก/เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น – ตถาคตย่อมรู้กาลที่จะพยากรณ์วาจานั้น

ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะ ตถาคตมีความเอ็นดูในสัตว์ทั้งหลาย

พุทธปฏิภาณ

ถัดมา พระอภัยราชกุมาร ได้ถามพระสัมมาสัมพุทธเจ้าต่อว่า

อภัยราชกุมาร: เวลามีคนถามคำถาม พระพุทธเจ้าท่าน ต้องนึกคำตอบหรือว่าคำตอบนั้นปรากฏออกมาเองได้โดยทันที

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านก็ถามกลับไปว่า: “พระกุมาร ท่านเชี่ยวชาญในรถยนต์ เวลามีคนถามว่า ชิ้นส่วนต่างๆของรถยนต์เรียกว่าอะไร พระกุมารต้องนึกก่อน หรือ ตอบได้ทันที”

พระราชกุมาร: “ข้าพระองค์เป็นทหารรถ สามารถตอบได้ทันทีได้ไดยไม่ต้องตรึก พระเจ้าข้า”

พระสัมมาสัมพุทธเจ้า: “ฉันนั้นก็เหมือนกัน คำถามที่มีคนถาม เราตถาคต ย่อมรู้แจ้งขึ้นมาได้ทันที เพราะ ธรรมทั้งหลายเราได้แทงตลอดแล้ว”

อภัยราชกุมารแสดงตนเป็นอุบาสก

จากนั้น พระอภัยราชกุมาร ได้กล่าวว่า คำเทศนาของพระพุทธเจ้า ช่างแจ่มแจ้งนัก ดุจดั่ง พลิกของคว่ำให้หงาย เปิดของที่ปิด ชี้ทางแก่คนหลงทาง และ ดั่งประทีปในยามมืด

ว่าแล้วอภัยราชกุมารก็ประกาศตนเป็นอุบาสก มีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งตลอดชีวิต

• พรรษาสิบเจ็ด ธ อยู่ ….เวฬุวัน

เจ้าจอมขวัญ "อภัยกุมาร"…. ขานปัญหา

“นิครนถ์นาฏบุตร”…. ขุดปัญญา

ฝากมาท้า กล้าคิด…. จิตไม่ดี

• “จะทรงเอ่ย เผยคำ…. ไม่ฉ่ำจิต

ให้ลูกศิษย์ ผิดใจ…. ได้หมองศรี”

ธ กล่าวแย้ง แจ้งถาม…. ตามวลี

มีหลายที่ ที่ต้องแจง…. แฝงความนัย

• "อภัยกุมาร" ผ่านคำ…. กรรมแน่แล้ว

ธ ทรงแว่ว จึงถาม…. ตามสงสัย

พระกุมาร ผ่านคำ…. ว่าบรรลัย

อาจารย์ใช้ ให้เกล้าลอง…. มองปัญญา

• ธ จึงถาม ตามเห็น…. เช่นเด็กน้อย

ดินเพียงก้อย ในศอ…. ก่อปัญหา

ท่านจะทำ เช่นไร…. ให้ไขมา

กุมารว่า ให้เด็กรอด…. ยอมสอดมือ

• แม้นโลหิต ตกต้อง…. ร้องไห้จ้า

ก็จะคว้า ให้ขยอก…. ออกมาถือ

ด้วยหม่อมฉัน รักเด็ก จนเลื่องลือ

จึงยอมยื้อ ยอมเจ็บ…. เก็บออกมา

• ธ จึงเน้น เช่นกัน…. นั้นแน่แท้

ทางที่แก้ แค่พิศ…. คิดภาษา

ควร “พูดจริง" "ยิ่งประโยชน์"…. โปรดทุกครา

“ถูกเวลา” “ถูกที่ทาง”…. วางให้ดี

• "อภัยกุมาร" ถามต่อ…. ข้อสงสัย

คิดก่อนไหม หากคนถาม…. ตามเซ้าซี้

ธ ถามบ้าง อ้างรถ…. กฎต้องมี

อาหลั่ยนี้ มีไหม…. อย่างไรกัน

• เกล้ากระหม่อม ชำนาญ…. การสร้างรถ

ตอบได้หมด ไม่ต้องตรึก…. หรือนึกฝัน

อาตมา ก็เป็น…. เช่นจำนรรค์

รู้เท่าทัน ทุกแง่…. แค่มองไป

• "อภัยกุมาร" คลานกราบ…. ทาบบาทเจ้า

ขอยึดเอา อุบาสก….ยกเอาไว้

ขอยึดยื้อ ถือชัด…. รัตนไตร

ฝากชื่อไว้ ให้โลกรู้…. ชูพระนาม

ที่มา: 

https://trang82.wordpress.com/2010/09/18//อภัยราชกุมารสูตร/

http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/r.php?B=13&A=1607

http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=38&t=39613&start=75